Муниципальное казенное образовательное учреждение «Кунашакская средняя общеобразовательная школа»
» Су буенда кичке уен «
фольклор бәйрәм үткәрү өчен сценарий.
Сценарий фольклорного праздника «Вечерние игры на берегу».
Җиһазлау ( оборудование): читән (забор), 6 чиләк, чәчкәләр, 2 саул макеты, камыш макетлары, идән паласы, баян, трещётки.
( “Бормалы су” көенә 3 кыз чыга- под мелодию «Бормалы су выходят три девушки)
1 кыз: Кумәк бию, уен көлке була кичке уенда.
Кызлар — егетләр жыела таллыкта, су буенда.
2 кыз: Пар табышлы, эсир алыш кичке уенда була
Таныштыра, дуслаштыра яшьләрне шушы йола.
3 кыз: Жырлар, биюләр өзелмәс, шатлык өстәр гармун да.
Укенерсез килмәсәгез, кызык булачак монда!
( “Бормалы су” көенә чиләкләр тотып кызлар керә)
4 кыз: Кызлар! Әйдәгез, Каринане кичке уенга чакырабыз.
Барыбыз: Әйдәгез!
5 кыз: Карина, кичке уенга чыгасыңмы?
6 кыз: (Карина тәрәзәдән карый һәм әкрен генә:)
Хәзер чыгам. (чыга) Исәнмесез кызлар!
Кызлар: Исәнме, Карина! ( Егетләр читән артында утыралар һәм кызларны күзлиләр. Рузамиль кинәт килеп чыга, калганнар аның артыннан.)
Малайлар: А-ХА-ХА-ХА-А! ( Кызлар куркып китәләр)
1 егет: Исәнмесез, саумысыз!
Нигә кәҗә саумыйсыз.
2 егет: Әтәчегез күкәй салган
Нигә чыгып алмыйсыз.
1 кыз: Әй, Әпсәлам, Әпсәләм!
Сәлам бирдем әссәлам!
Сездән безгә тиештер бит…
Малайлар: Сәлам!
Барысы кызлар: Шуннан!..
3 егет: Тугыз ким уннан…
Барысы кызлар: Шуннан!..
4 егет: Утырган да шуган…
Барысы кызлар: Шуннан!..
5 егет: Кишер белән суган..
Барысы кызлар: Шуннан?
6 егет: (аптырап) Егетләр, ярдәм итегез әле миңа!
(Егетләр кул селтиләр. Җырларга җыеналар, бер-берсенә капма-каршы басалар.)
7 егет: Эй, егетләр,кызлар, әйдәгез әле, жырлап алыйк!
Барысы : (торалар уртада басып, өч төркемгә бүленеп җырлыйлар.)
«Кария закария» — татар халык жыры
1.Бу бик яхшы укучы -2 раза (запевают – Нигаматуллина К. и Ильясова В.)
Анын укуы яхшы
аннан урнэк алыгыз – 2 раза
припев:
Кария — Закария коммая (барысы дэ бергэ)
Кария — Закария коммая
Кари комма Закария
Закария коммая — 2 раза
2) Бу бик яхшы жырлаучы ( запевают Акчулпанов Р. и Карачурин А.)
Анын жырлавы яхшы
аннан урнэк алыгыз
Припев.
3) Бу бик яхшы биюче (барысы дэ бергэ)
Анын биюэ яхшы
аннан урнэк алыгыз
(кызлар белән малайлар бер беренә тыпырдашып каршы киләләр)
Барысы : Тыпыр,тыпыр, тыпырдашып
Бергә басаек әле
Уйнап-көләп, җырлап-биеп,
Күңел ачаек әле.
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле. (артка китәләр)
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле.
2 егет: Егетләр биюе! ( танец юношей)
(Акчулпанов Р, Фахрутдинов А. Гилязов И.)
2 кыз: (алга чыгып)
Булды-булды. Кызлар! Малайлар!
Без биредә бик шаулашабыз.
Әйдәгез, чишмәгә суга барабыз.
Барысы кызлар: Әйдәгез, әйдә!
Малайлар: Без дә барабыз!
Барысы кызлар: Юк, без сезне алмыйбыз!
Барысы малайлар: Барабыз!
2 кыз: Әйдәгез, чиләкләрне алаек.
(Чиләкләрен алып җырлый-җырлый биеп баралар)
“Су юлы» (татар халык жыры, башкара Сөмбел Билалова)
1.Әйдә, иркәм, алып барам — (кызлар )
Чишмәләргә, суларга;
Чишмәләрдән су алганда
Су чәчрәтеп уйнарга.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
2.Суда сусар йөзә микән, -(малайлар)
Салкын суга салмыйча?
Син бәгъремне сагнып көтәм,
Юлдан күзем алмыйча.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
Ай, җаныем, суларда
(Кызлар чиләкләрен тотып горур басып торалар, Ильдар аларга елгадан су чиләкләренэ алып бирэ).
1 кыз: Әйдәгез уеннар уйныйбыз .
Барысы : Әйдәгез, әйдәгез.
1 егет: Нинди уен уйныйбыз?
1 кыз: ” Палас белэн уйныйбыз!
( Нигаматуллина К, Гималов Р, Сафонова В. Фархутдинов А.)
2 кыз: Ә гармунда кем остарак уйный, егетләр?
Барысы : Руслан, Руслан инде…
(Руслан гармунда уйный татар җыры яки татар биюе. Калганнар парлап «гөрләук уйныйлар»).
3 кыз: Бик күңелле монда, әйдәгез, жырлап алабыз!
(Җырлы-биюле уен. Түгәрәкләнеп басалар)
«Апипэ»
(Ильясова Виктория, Нигаматуллина Карина жырлыйлар).
5 кыз: Кызлар, егетләр! Уйнадык та, җырладык тә,
биедек тә! Әйдәгез кайтыйк инде.?
Барысы: Эй, койтасы килмий бит але!
6 кыз: Кайтыик инде, әни өйде су көтә .
Барысы: Ярар! Әйдәгез!
( Кайтыр юлга чыккач биеп, җырлап чыгыш якка атлыйлар))
Сценарий свадьбы на татарском языке — Котлы булсын туегыз!
Туй узасы залда “Туйга рәхим итегез!”, “Туй көне – тормыш башы” дигән язмалар эленә. Салмак кына көй уйный. Шулчак алып баручы сәхнәгә, халык янына чыга. Кунаклар табында утыралар.
Тамада:
Тормыш итү – диңгез кичү, диләр,
Ә тормышлар тормый дулкынсыз.
Тормыш дулкыннарын басар өчен,
Яшәп булмый сөю, ялкынсыз.
Хәерле көн, хәерле кич хөрмәтле туганнар! Кода-кодачалар! Дуслар-иптәшләр! Без бүген сезнең белән безнең өчен иң кадерле булган якыннарыбыз (фәлән) белән (фәләннең) туй мәҗлесенә җыелдык. Аларның кавышуы – олы куаныч, зур шатлык, бәхет. Ә хәзер әйдәгез, бу очрашуның сәбәпчеләре кәләш белән кияүне көчле алкышлар белән каршы алыйк! Рәхим итегез!
Ай икегез, икегез,
Тигез гомер итегез.
Икегез дә пар килгәнсез,
Тигез гомер итегез!
Котлы булсын туегыз,
Безгә үрнәк булыгыз.
Мәңге-мәңге бергә булсын
Тормыштагы юлыгыз.
Кадерле кияү белән кәләш! Сезнең бүген иң бәхетле, иң шатлыклы көнегез! Галәмдә тагын бер матур гаилә туды. Сезнең кебек гаиләләр безнең тормышыбызның бизәге. Гаиләгез һәрчак нык булсын. Хөрмәтле кияү һәм кәләш, мәҗлесебез кунаклары! Ә хәзер гаилә учагы кабызырга тәгъдим итәм.
кияү белән кәләшкә шәм һәм шырпы бирәләр. Алар гаилә учагын кабызырга тиеш булалар. Бу вакытта залда утлар сүнә, талгын гына музыка уйный. Парлар ут кабызган вакытта алып баручы түбәндәге сүзләрне җиткерә
Кайчандыр, бик борынгы вакытларда Ут кешегә җылылык, яктылык бирүче булган. Ут – тормыш терәге, тормыш символы. Сез дә яшьләр үзегезнең гаилә учагын кабызып җибәрегез. Шушы учакның ялкыны гомерлекә сезне озатып барсын, күңелегезне җылытып, бер-берегезгә булган мәхәббәтне арттырып торсын. Юлыгыз һәрчак шушы учак кебек якты булсын, балкып торсын. Тормыш утыгыз мәңге сүнмәсен. Якты учакның ялкыны белән дөньяны яктыртып, күпләрне сокландырып озак-озак яратышып яшәгез! Бәхетле булыгыз!
Сезнең бәхет капкасын
Бәла-каза какмасын!
Кайгы-хәсрәт дигән нәрсә
Сезнең өйне тапмасын.
Ягылмасын ялалар.
Кагылмасын бәлаләр.
Өйгә-илгә ямь биреп,
Гөрләп торсын балалар.
Кулыгыз кулга тотынып,
Бәхетегез мул булсын.
Ахыр суларга кадәр
Адресыгыз бер булсын!
И гүзәл пар! Сезне
Яңа тормыш башлавыгыз белән котлыйбыз!
Бәхетле озын гомер телибез!
Хөрмәтле кунаклар рөхсәт итегез бүгенге туй мәҗлесен башлап җибәрергә! Җырлап, биеп, күңел ачып бүгенге көнне онытылмаслык итеп уздырыйк әле. Кызыл туйлар котлы булсын!
Алып баручы кунакларга табындагы ризыклардан авыз итәргә кыстый. Кунаклар саларталр ашап, сулар эчкән вакытта “Пар балдаклар” җыры башкарыла
Тамада: Кешенең чын бәхете – гаилә иминлегендә. Тормыш юлы шома гына бармый. Төрле каршылыклар, киртәләр дә очрый. Моның шулай икәнлегенә сезнең әти-әниләрегез шаһит. Беркайчан да җиңел юллар эзләмәгез. Олыларны-олы итеп, хөрмәт итеп яшәргә насыйп булсын сезгә. Ә хәзер сүзне кияүнең әти-әнисенә бирик әле. Алар менә шундый тырыш, эшчән, акыллы ул тәрбияләп үстергәннәр. Аларның да уллары белән киленнәренә әйтер сүзләре бардыр. Рәхим итегез. Иң элек үзегез белән таныштырып китсәгез иде.
Кияүнең әти-әнисенә сүз бирелә
Тамада: Кияүгә шундый аккош кебек гүзәл, матур, чибәр, уңган-булган кыз тәрбияләгәннәре өчен кәләшнең әти-әнисенә мең рәхмәт. Аларның да балаларына үгент-нәсыйхәтләре, әйтер сүзләре бардыр мөгаен. Рәхим итегез! үзегез белән дә таныштырып җибәрергә онытмагыз
кәләшнең әти-әнисенә сүз бирелә
Тамада: Әйдәгез әле, хөрмәтле кунаклар бокалларыбызны тутырып, әти-әниләр өчен күтәреп куек. Һәм әниләр хөрмәтенә җыр тыңлап алыйк. (җыр башкарылган вакытта беренче кайнар аш китерелә).
Тамада: Түр башында, кияү-кәләш, әти-әниләрдән тыш тагын бер егет белән бер кыз утыра. Алар шаһитлар. Әйдәгез әле алар белән дә танышып китик булмаса. Үпкәләп калулары да бар бит! (Шаһитлар үзләре белән таныштыралар).
Тамада: Шундый зур хезмәткә
Алынган шаһитлар!
Туйның күркәмлелеген
Алар тикшереп торалар.
Яшь парларның туе
Гөрләп узсын әйдә.
Ә бу бокалларны
Күтәрик шаһитлар хөрмәтенә.
Тамада: Кунаклар кыбырсына башлады,
Аяклар ойи башлады.
Булмый болай утырып,
Киттек җаным, әйдә биергә.
Хөрмәтле кунаклар әйдәгез бию залына. Рәхәтләнеп күңел ачып, биеп, уеннар уйныйк. Ә иң беренче биюне безгә кияү белән кәләш башкарыр. Ә инде аларга сез дә кушылырсыз. Рәхим итегез, беренче гаилә биюненә. (бию вакытларында төрледән-төрле уеннар да үткәрергә була).
Тамада: Хөрмәтле кунаклар әйдәгез табыннарга утырышыйк. Менә монда, кияү белән кәләш адрысына меңләгән хат, посылка килеп иреште. Әйдәгез әле аларның кайберләрен укып алыйк.
икенче аш китерелә
Сезнең кавышуыгыз белән котлыйбыз. Тормышыгыз ширбәт ае кебек узссын. Хөрмәт белән: умартачылар оешмасы.
Котлыйбыз һәм сезгә искәртеп үтәбез. Якын арада һәм 50 ел эчендә аерылышу турында гаризалар кабул ителмәячәк. Халыкара суд комиттыннан.
Бураннар да, салкыннар да, җилләр дә сезнең капкагызны шакымасын. Бары тик йортыгызда мәхәббәт, сөю атмосферасы гына хөкем сөрсен. Гидроменцентр.
Сезнең өчен палатада махсус урын әзерләнгән. Түземсезлек белән яшь әнине көтәбез. Балалар табу йортыннан бер көтү шәфкать туташлары.
Кияүгә махсус хат: Сезне балалар коляскасын йөртүгә өйрәтү курсларында көтеп калабыз. ГИБДД дан.
Тамада. Хөрмәтле кияү һәм кәләш! Кода-кодагыйлар, кодачалар! Шушы көнгә кадәр сез кайберләрегез әле бер-берегезне белми ә йөргәнсез. Ә бүгенге шатлыклы вакыйга сезне туганлаштырды да куйды. Сез бер-берегезне әле белеп тә бетерми торгансыздыр. Шуңа күрә кунаклар белән таныштырып китү бик кирәклк күренеш булыр. Таныштыру өчен микрафонны ике як кодагыйга тапшырам. Алар үз туганнары белән таныштырып җибәрсеннәр әле.
Ике кодагый үз ягыннан килгән туганнары белән таныштыра, исемнәрен әйтеп үтә
Хөрмәтле кунаклар! Табындагы ризыклардан авыз итегез. Оялып утырмагыз. Сез ашап-эчеп алган арада сезнең хөрмәткә җыр башкарыла. (туй турында берәр җыр. Туй турындагы җырларны сайттан карарга була).
Хөрмәтле дуслар! Әйдәгез әле бер уен уйнап алыйк. Сәхнәгә ике кеше чакырыла. Алар башта бер, аннары ике, аннары өч, аннары дүрт һ.б. чупа-чупс конфетын авызларына кабып, шигырь яисә җыр җырларга тиеш булалар. Кемнең авызына күбрәк конфет сыя шул җиңүче була.
Хөрмәтле туганнар, дуслар! Сезнең кияү белән кәләшкә теләкләрегез күптер. Махсус теләкләр өчен альбом тәгъдим итәбез. Сез анда үзегезнең теләкләрегезне, киңәшләрегезне язы аласыз. Туй ахырында ул истәлек яшь гаиләгә тапшырыла. Туй бетеп өйгә кайтып киткәч рәхәтләнеп төне буе теләкләрне укып ятсыннар.
Хөрмәтле кунаклар туебызның иң мөһим өлеше – килгән кунаклар теләкләр әйтә башласын. Гаилә бюджетына киләсе акчаларны менә шушы матур бер сандыкка салып барыйк.
Теләкләр әйткән вакытта төрле уеннар да уйнарга мөмкин
Шушында яңгыраган барлык теләкләр хөрмәтенә бокалларыбызны күтәрик. Һәм барыгызны да бию залына чакырам. Анда безне кызыклы гына шоу көтә. (бию залында төрле уеннар уйнатып, биетергә мөмкин.
Кәләш туй букетын кияүгә чыкмаган кызларга “ата”.
Кияү белән кәләш! Килгән кунаклар табынга рәхим итеп килеп ягы әзерләгән күчтәнәч: каклаган каз белән чәк-чәктән авыз итик.
Чәк-чәк һәм каклаган каз алып чыгу презентациясе төрле туйда төрлечә үткәрелә. Ул бары тик фантазиядән генә тора
Әйдәгез тагын бер уен уйнап алыйк. Сәхнәгә 3 пар чакырыла. Уенның тәртибе буенча ирләрнең күзләрен яулык белән бәйләргә тиеш булабыз. Ә хатын-кызларга причепкалар эләктерәбез. Ирләр аны тиз арада йомык күз белән эзләп табырга тиеш булалар. Башладыкмы!? Бер! Ике! Өч!
Туй мәҗлесебезнең иң югары ноктасына килеп җитәбез. Туй тортын алып чыгарга вакыт килеп җитте. Көчле алкышлар белән каршы алыйк!!!.
тортны кискән вакытта шигырь укыла
Бүген сезнең иң бәхетеле,
Иң бәхетле көнегез.
Матур булсын күңелегез,
Тәмле булсын телегез!
Гөрләтеп әйдә, туйлагыз,
Туйның кимен куймагыз!
Тик башыгызны җуймагыз,
Яратышып туймагыз!
Яратып кына яшәгез
Берегезне берегез –
Ходай биргән мәхәббәтнең
Кадерләрен белегез.
Арабыз да сокланырлык
Матур оя корыгыз!
Матур, җылы оягызда
Тату гына торыгыз.
Туйганчы биеп калыгыз,
Туйганчы җырлашыгыз!
Бәхетле картлыкка илтсен
Бүгенге юл башыгыз.
Яшь чакларның узганын да
Сизми калырсыз әле.
Туегызны сагыныплар
Искә алырсыз әле!
Хөрмәтле кунаклар! Безнең бүгенге туй мәҗлесебез ахырына якынлаша. Монда булган монда калсын. Үпкәләштән булмасын. Ничек кенә күңелле булса да таралышыр вакыт. Исән-имин булыйк. Бәб туенда очрашканга кадәр саубулыгыз!!!
Тәмам.
» Су буенда кичке уен » фольклор бәйрәм үткәрү өчен сценарий
Төзүчесе-автор: Хозина Ирина Александровна
Туймазы районы Кандра авылы музыка
мәктәбенең музыка теориясе укытучысы.
Тәрҗемәче: Ә. М. Мирзаһитов исемендәге Кандра
авылы 2-нче урта мәктәбенең туган тел
укытучысы Латыйпова Филүсә Тәлгәт кызы һәм
Кандра авылы 1-нче урта мәктәбенең туган тел
укытучысы Әхтәриева Вәсилә Гәрәй кызы .
Кичке уеннар элек-электән татар халкының иң матур, иң күркәм
йолаларыннан саналган.Җәйге матур кичләрдә, кояш баткач, картлар
яткач,су буйлары, урман аланнары, ямь-яшел болыннар яшьләрнең шат
авазларына күмелгән. Кичке уеннарда җыр-бию, уен-көлке бер генә минутка
да тынып тормаган. Анда җырлы-биюле түгәрәк уеннары, ике урам арасында
җыр ярышлары, шаян такмаклар әйтешү, күмәк һәм ялгыз биюләр,кызыклы
уеннар уйналган.Кичке уеннарда егетләр һәм кызлар бер-берсе белән
танышкан-кавышканнар,күрешкән-сөешкәннәр, вәгьдәләр бирешкәннәр.
Шуңа күрә дә кичке уеннар яшьләрнең иң яраткан урыны булып саналган.
Гомумән хәзер традицион халык уенннарының актив кулланыштан китүе
ачык күренә. Әгәр дә без киләчәк буыннарны милли традицияләрдә
тәрбиәләү зарурлыгын таныйбыз икән, халык рухының аерылгысыз бер
өлешен тәшкил иткән уеннарыбызның югалуына юл куймаска тиешбез.
Уен ул – катнаш сәнгать һәм мәдәният төре,аның байтагында көй, бию,
махсус җайланмалар катнаша. Аларны сүз белән тасвирлап бетереп булмый,
моның өчен махсус схемалар, ноталар, рәсемнәр булуы зарур.
Максат:
1)Балаларның җырлы-моңлы , биюле уеннары аша гасырлар буенча
үткәрелгән татар халык йола бәйрәмнәрен саклап калу;
2) Киләчәк буынны милли традицияләр нигезендә тәрбияләү;
3) Уен барышында җанлы диалог, һәртөрле сөйләшләр, көлке, җор сүз,
импровизация аша балаларның сөйләм телен үстерү, мантыйкый (логик)
фикерләвен арттыру;
Бурычлар:
1) Балаларны уен аша татар халык йолалары белән таныштыру;
2) Киләчәк буыннарны милли традицияләрдә тәрбияләү нигезендә халкыбыз
рухының аерылгысыз бер өлешен тәшкил иткән уеннарыбызның югалуына
юл куймау;
3) Халкыбызның милли трдицияләрен җыйнау, матбугатта бастыру , аларга
кабаттан «җан өрү» хәстәрен күрү;
Җиһазлау: курчак, эскәмбия, читән, йорт, 3 көянтә, 6 чиләк, елга макеты ,
чәчкәләр.
( “Бормалы су” көенә 3 кыз чыга)
1 кыз: Кумәк бию, уен көлке
Була кичке уенда.
Кызлар -егетләр жыела,
Таллыкта, су буенда.
2 кыз: Пар табыш лы, эсир алыш
Кичке уенда була
Таныштыра, дуслаштыра
Яшьләрне шушы йола.
3 кыз: Жырлар, биюләр өзелмәс.
Шатлык өстәр гармун да.
Укенерсез килмәсәгез,
Кызык булачак монда!
(Лилия эскәмбиядә утырган килеш бишек җырын җырлый, курчагын йоклатып өйгә кертеп бәллүгә сала. Көянтә – чиләкләр белән кызлар чыга, сөйләшәләр.)
« Әлли-бәлли » Мөхәммәт Садри сүзләре Әнвәр Бакиров көе
1.Әлли-бәлли, ак бәби,
Ак бишектә ят, бәби.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.
2.Әлли-бәлли ит, бәби,
Тәмле йоклап кит, бәби.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.
3.Әлли-бәлли, бал гына,
Йокы сиңа ял гына.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.
4.Йокла, йокла, багалмам,
Үскәч бишеккә салмам.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием!
( “Бормалы су” көенә көянтә-чиләкләр тотып кызлар керә)
4 кыз: Кызлар! Әйдәгез , Лилияне кичке уенга чакырабыз.
Барыбыз: Әйдәгез!
5 кыз: Лилия кичке уенга чыгасыңмы?
6 кыз: (Лилия тәрәзәдән карый һәм әкрен генә:) Хәзер чыгам. (чыга) Исәнмесез кызлар!
Кызлар: Исәнме Лилия.
( Егетләр читән артында утыралар һәм кызларны күзлиләр. Берсе тавышланмагыз дип ишара ясый, икенчесе җиңел генә башына сугып ала. Марсель кинәт килеп чыга, калганнар аның артыннан.)
Малайлар: А-ХААААА!!!! ( Кызлар куркып китәләр)
1 егет: Исәнмесез, саумысыз!
Нигә кәҗә саумыйсыз.
2 егет: Әтәчегез күкәй салган
Нигә чыгып алмыйсыз.
7 кыз: Әй, Әпсәлам, Әпсәләм!
Сәлам бирдем әссәлам!
Сездән безгә тиештер бит..
Малайлар: Сәлам!
Барысы кызлар: Шуннан.
3 егет: Тугыз ким уннан.
Барысы кызлар: Шуннан.
4 егет: Утырга да шуган.
Барысы кызлар: Шуннан.
5 егет: Кишер белән суган..
Барысы кызлар: Шуннан?
6 егет: (аптырап) Егетләр, ярдәм итегез әле миңа!
(Егетләр кул селтиләр. Җырларга җыеналар, бер-берсенә капма-каршы басалар.)
7 егет: Эй, егетләр,кызлар, әйдәгез әле, жырлап алыйк!
Барысы : ( уртада басып торалар , өч төркемгә бүленеп җырлыйлар.)
“Без җырлыйбыз”
1)Без җырлыйбыз шаян җырлар,
Ә сез тыңлап торыгыз.
Әнә килә автомобил,
Булыр безнең җырыбыз.
О-хо-хо, о-хо-хо! Булыр безнең җырыбыз. 2 тапкыр (уртада басып торучы балалар урыннарында кала, калганнары ике яктан бии-бии капма-каршы “П” хәрефе ясап баса, кызлар уң, малайлар сул якта.)
2.Кызлар: ( кызлар малайларга каршы һәрбер аяктан икешәр тапкыр тыпырдап, кулга-кул тотынышып яки алъяпкыч итәкләрен тотып килә)
2) Әнә килә автомобил ,
Төягәннәр калайлар.
Безнең авыл малайлары ,
Туксан яшьлек бабайлар.
О-хо-хо, о-хо-хо! Туксан яшьлек бабайлар. 2 тапкыр (артка китәләр)
3.Малайлар: ( егетләр кызларга каршы һәрбер аяктан икешәр тапкыр тыпырдап, кулларын бер-берсенең иңнәренә куеп киләләр)
3)Әнә килә автомобил,
Төягәннәр капчыклар.
Безнең авылның кызлары,
Сиксән яшьлек карчыклар.
О-хо-хо, о-хо-хо! Сиксән яшьлек карчыклар. 2 тапкыр. (артка китәләр)
4. Барысы : ( уртада торучы балалар алга атлый куллары итәкләрендә)
4) Тыпыр,тыпыр, тыпырдашып
Бергә басаек әле
Уйнап-көләп, җырлап-биеп,
Күңел ачаек әле.
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле. (артка китәләр)
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле.
1 кыз: (алга чыгып)
Булды-булды. Кызлар !Малайлар!
Без биредә бик шаулашабыз.
Әйдәгез, чишмәгә суга барабыз.
Барысы кызлар: Әйдәгез, әйдә!
Малайлар: Без дә барабыз!
Барысы кызлар: Юк, без сезне алмыйбыз!
1 юн.: Барабыз! (ышаныч белән)
2юн.: Сезгә ярдәм итәрбез!
Барысы : Без барабыз !
2 кыз: Әйдәгез, чиләкләрне алаек.
( Көянтә-чиләкләрен алып җырлый-җырлый биеп баралар) Су юлы (татар халык җыры, башкара Сөмбел Билалова )
“Су юлы» (татар халык жыры, башкара Сөмбел Билалова) 1.Әйдә, иркәм, алып барам
Чишмәләргә, суларга;
Чишмәләрдән су алганда
Су чәчрәтеп уйнарга.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
2.Суда сусар йөзә микән,
Салкын суга салмыйча?
Син бәгъремне сагнып көтәм,
Юлдан күзем алмыйча.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
3.Суда сусар йөзәдер лә,
Сулары сай булса да;
Бәгърем, хатлар язсана
Өч кенә юл булса да.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
4.Су буенда акбүз атлар —
Бар да каеш нукталы;
Сагынмамын, димә, җаныем,
Сагынырсың, туктале.
Ай, җаныем, су юлы,
Бик сагындым бу юлы.
3 кыз: Нинди ямьле чишмә буе!
4 кыз: Әй, кояшкай, зәп-зәңгәр күк,
Безгә карап көләсезме.?
5 кыз: Сайрар кошлар, саф чишмәләр.
Безнең җырны ишетәсезме?
6 кыз: Бик күңелле монда, әйдәгез, жырлап алабыз!
(Җырлы-биюле уен. Түгәрәкләнеп басалар)
Барысы : “Бормалы су” Нәкый Исәнбәт сүзләре Заһид Хәбибуллин көе
(Түгәрәк буйлап йөриләр уң якка алмашлап атлыйлар.)
1.Ай бормалы, бормалы ла, Бормалы су буйлары,
Бормалы су буйларында
Үскән зифа буйлары.
(Түгәрәк буенча йөриләр, сул якка алмашлап атлыйлар.) Ал матурмы, гөл матурмы, Гөл булыйм юлларыңда;
Ирмен дигән ир егетнең
Гөл шиңмәс кулларында.
Кушымта:
Ал гөл дә таң гөл, ( уртага баралар)
Сез кадерле яшь кызлар,
Сез уңган, сез чибәр, ( артка чигәләр ) Ил күгендә йолдызлар.
Дан безнең кызларыбызга, ( уртага баралар)
Гөл сибик юлларына.
Эшләре яңгырар аларның ( артка чигәләр )
Безнең ил җырларында.
(Түгәрәк буйлап йөриләр уң якка алмашлап атлыйлар)
2.Айкалмасын, чайкалмасын Китергән суларыгыз.
Кайсы йолдыз асларында
Йөрегән юлларыгыз?!
(түгәрәк буйлап йөриләр суң якка алмашлап атлыйлар)
Ал матурмы, гөл матурмы
Гөл булыйм юлларыңда.
Ирмен дигән ир егетнең
Гөл шиңмәс кулларында.
Кушымта:
(Капма-каршы басалар, ике яктан да берәр кеше чыгып парлап әйләнәләр, кире басалар,барысы да әйләнеп чыкканчы бииләр)
Яшь чаклар бер чак, Яшь гөлнең кадерен бел.
Ал белем, алга бар,
Белем гөле сүнмәс гөл.
Дан безнен кызларыбызга,
Гөл сибик юлларына.
Эшләре яңгырар аларның
Безнең ил җырларында.
7 кыз: Әйдәгез уеннар уйныйбыз .
Барысы : Әйдәгез, әйдәгез.
1 кыз: Нинди уен уйныйбыз?
Барысы : ” Капкалы уен”ын уйныйбыз
2 кыз: Яңа утырткан капканы
Баганасы бик шома.
Капка эләктереп калмасын
Ычкынырга чамала.
(Егетләр, кызлар парлашып басалар,парлары белән капкадан чыгалар.Көй беткәндә кайсы пар уртада калса , шуларга җәза бирелә.) Бер кыз белән егет кулларын өскә күтәреп басалар, калганнар капкадан чыга башлый. Капкачылар кемнедер тотып калалар. Җәза бирәләр.
Татар бию көе.
3 кыз: Марсельне нишләтәбез?
Барысы : Мәзәк сөйләсен.
3 егет: Марсель: Юк, мин табышмак әйтәм.
Сырлы, сырлы, сырлы ул,
Безнең белән җырлый ул,
Биетә дә, җырлата дә,
Күңелле ул, моңлы ул.
Я, нәрсә ул, әйтеп карагыз
Барысы : Гармун.
4 юн: Ә гармунда кем остарак уйный, ягез әле,егетләр
(Нияз гармунда уйный татар җыры яки татар биюе. Калганнар парлап әйләнәләр).
4 кыз: Айсылуны нишләтәбез?
5 егет: Жырласын.
Барысы: Юк, биесен
“Такмаклар”
( Бер кыз бии- 1 куплет дәвамында, 2-нче куплетында балалар такмаклар әйтә, 3-нче куплетта кул чабалар. Кыз биюдән чыга, ә егет керә.)
I ч. 1ч.) Кыз чыга бии;
2ч.) Балалар такмак әйтә.
Бие, бие, бие але, биегәне юк але
Биегәне булмаса да матур бии бит әле
3ч.) Кул чабалар, кыз биюдән чыга, егет керә
IIч.) 1ч.) Егет чыга бии;
2ч.)Балалар такмак әйтә;
Уфадан килгән егет оек чабата киеп
Монда килеп, итек киеп
Нишләп йөрисең биеп.
3ч) (Кул чабалар)
IIIч.) Балалар бии.
5 кыз: Кызлар, егетләр! Уйнадык та, җырладык тә,
биедек тә! Әйдәгез кайтыйк инде.?
Барысы: Эй, койтасы килмий бит але!
6 кыз: Кайтыик инде, әни өйде су көтә .
Барысы: Ярар! Әйдәгез!
7 кыз: Чылтырап аккан чишмәгә
Суга дип барган идем.
Тиз генә әйләнеп өйгә,
Кайтырбыз дигән идек.
1 кыз: Әле айлы кич җитмәгән,
Янмый күктә йолдызлар.
6 егет: Су алырга дип чишмәдән
Ашкына безнең кызлар.
7 егет: Балкырлар барлык йолдызлар,
Елмая безнең кызлар.
(Кызлар көянтә-чиләкләрен тотып горур басып торалар, егетләр аларга елгадан су алып чиләкләрен көянтәгә эләргә ярдәм итәләр. Кайты…
Максат: Мили гореф гадәтләрне балаларга өйрәтү,балаларны халык
мәдәнияте белән таныштыруны дәвам итү,балаларның күңелен
күтәрү.
Җиһазлар: Зал матур итеп бизәлә, татар милли киемнәре, сөлгеләр, ашъ-
яулыклар куела.
Язгы алан-яфраклар яра башлаган каеннар. Каен ботакларында
“сандугачлар” куелган.
Тәрбияче (татар мили киеменнән)
Карап тормый ара еракка,
Дуслар килгән безгә кунакка.
Дуслык бит ул- тормыш үзәге,
Дуслык бит ул- бәйрәм бизәге.
Бәйрәмсез бик күңелсез бит,
Күңелсездер сезгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә,
Кирәк һәммәбезгә дә.
Бәйрәмнәр бик күп болай да,
Ә шулай да, ә шулай да.
Халкыбызның йолаларын
Искә төшерик әле,
Күңелле итеп бүген
“Уен” үткәрик әле.
(Туган як турында көй яңгырый)
Тәрбияче:
Язның бер матур кичендә, сандугачлар сайрап, агачлар яфрак ярганда, авыл яшьләре елга буена- кичке уенга җыелалар.
Аланга Әби белән Бабай килеп керә.
Исәнләшәләр.
А.б. Исәнмесез, Хәерле кич! Нишләп йөрисез кичен, Әбекәй?
Бабай: Шушы аланлыкта кичке уен буласын ишетеп яшьчакларны искә төшерик, дип килдек, кызым.
А.б. Дөрестән дә, без аларны
Искә тошерик әле.
Халык йоласын кайтарып,
Бер уйнап алыйк әле.
Бабай: Соңга калабыз дип куркып, иртәрәк килдек, ахры……
(“Сандугачлар”сайравы ишетелә)
Әби: Аптырама карт карәле,
Ничек матур аланда.
Сандугач сайрый өздереп,
Җыры сарыла җанга
Карыйм, карыйм,
Тик күрәлмим
Кайда соң үзе, кайда?
(Әби үрелеп-үрелеп ачач башына карый)
Бабай: Нинди матур, моңлы тавыш ишетелә, күңелем тулып җырлыйсы килә башлады.
(Авыл көен җырлыйлар)
А.б. Бигрәк матур җырлыйсыз.
Бабай: Яшь вакытта болай гына җырламый идек шул, кызым. Үү, яшьләр килә түгелме?
(Матур милли киемнәр кигән кызлар керә) (“Матур булсын” 1 куплет)
(Исәнләшәләр)
Бабай: Исәнмесез, исәнмесез, балакайларым! Кичке уенга чакырган өчен зур рәхмәт сезгә!
Әби:Инде кунак булыйк кичен,
Бергә күңел ачыйк бүген.
Су буенда ялгыз гына,
Үсеп утыра ак каен.
1 кыз: Бәхетле бул, озак яшә,
Ялгыз булма, дускаем,
Онытма син бу дөньяда
Бәхет дигән сүз барын
Шатлык кына килсен сиңа
Тик боекма, дускаем.
Әйдәгез, дусларым уен уйнап алыйк.( Йөзек салыш)
Залга, җырлап егетләр керә (“Каз канаты каурый -каурый”)
1 малай:
Исәнмесез кызлар
Һавадагы йолдызлар.
Кызлар: Исәнмесез! кемнәр дисәк, безнең малайлар икән.
2 малай:
Әйдә, дуслар, җырлыйк әле,
Уйнаган гармуннарга,
Ал чәчәк күп яшик әле
Туган якларыбызда.
Җыр:“Челтәр элдем читәнгә” ( кара каршы җырлау)
3 малай:
Барысы да шундый уңган
Барысы да шундый булган,
Йөзләре кояш кебек
Торалар нурлар сибеп.
4 малай:
Ә хәзер биеп алыйк әле
Сезне матур бии, диләр,
Биетеп карыйк әле.
(Татар биюе башкарыла)
Бабай:
И-и, балалар, күңелем бигрәк яшәреп китте. Без яшь чакта әле менә мондый уеннар да уйный идек.
(Капкалы уен уйнау)
2 кыз: Без биибез тыпыр- тыпыр
Без биибез топ та топ.
Бер бии башласак ,
Безне булмый туктатып.
( Башкорт биюе)
Әби: Ай рәхмәт яугырлары, бигрәк матур биисез.
3 кыз:
Туктатмагыз гармунны
Чакырыйк без кызларны
Бергә-бергә җырлыйк әле
Без яраткан җырларны.
Бабай: Йөрәкләрне җилкетә торган көй. Белмим ничек түзәргә?
(Бии)
А.б. Бас,бас, катырак бас,
Бии икән дисеннәр
Безнең яшьләр табаныннан
Ут чыгара дисеннәр.
Әби: Җитәр, җитәр, уздырдың
Бигрәк тузан туздырдың
Аягыңны шакылдатып
Колагымны тондырдың.
Бабай: Әбиеңнең кәҗәсе-
Бакчада кәбестәдә
Биемәгәч җырламагач,
Мин монда нәмәстәгә.
(Җыр “Әнисә”)
“Вальс”
Хәзер әйдәгез бер уен уйнап алыйк.
(“Чума үрдәк ,чума каз”)
1кыз: Сандугачлар, былбыллар,
Тургайлар парлы була.
Кем уенда парсыз кала,
Шундук җәзасын ала.
“Парлашып калу ” уены (Көй уйнаганда таралып биеп йөриләр, көй туктагач парлап калалар, парсыз калганга җәза бирелә)
Уеннар бит дусларым,
Витамин кебек алар.
Күңелләрне үстерә,
Йөрәкләргә көч бирә.
Милләтемнең гасырлардан килгән
Истәлекле гадәтләре бар.
Күркәм гадәтләрне яшәтүче
Олуг телем-татар теле бар.
Туган телем, тургай җырлы телем,
Айланасың алсу таңнарда.
Син илһамлы, назлы һәм ягымлы,
Сөенәмен һаман шуңарга.
Чал тарихлы горур кешеләр без,
Тынмас моң бар безнең каннарда
Ата- бабай мирас иткән сымак
Дәвам итәр юлын без барда.
Онытылган гореф-гадәтләрне
Яңартабыз хәзер көннән-көн
Уен йолалары, җыр-биюе,
Һәр киләчәк көнне бизәсен.
Рәхмәт сезгә Әтиләр!
Килеп яхшы иткәнсез.
Безнең бакчабызның шау тормышын
Күреп китик әле, дигәнсез.
Әби белән бабай:
Рәхмәт, рәхмәт барыгызга
Күңелле ял иттердегез.
Яшь чакларны искә төшереп
Йөрәкләрне җилкеттегез.
Күмәк җыр. “Матур булсын”
( Табын янында Әтиләр белән бергәләп чәй эчү. Әтиләргә бүләкләр тапшыру)
Жұлдызды кеш
І жүргізуші: Армысыздар өнер сүйер қауымдарым,
Жайнасын көңілдердің жасыл бағы.
Ән – шашу, әсем – әуен, түрлі өнер.
Бүгінгі күн сіздерге арналады.
ІІ жүргізуші: Ұрпақпен өмір жолы жалғанады,
Көңілді күндер тусын алдан әлі,
Сіздер үшін осы кеш ашылады,
Сіздер үшін өнерпаздар сайысады.
І жүргізуші: Бүгінгі әуендік кеште байқауға қатысушыларды ортаға шақырамыз. (Музыка әуенімен сайыскерлер ортаға шығады).
ІІ жүргізуші: Арайланып әрбір таңымыз,
Арайланып әнмен сәніміз.
Туған жердің төсінде тұрып,
Шырқатайық кәне бәріміз.
Ән: Әсем әнді қабыл алыңыздар
І жүргізуші: Қымбатты өнер сүйер қауым, ардақты ұстаздар, қадырлы көрермендер! Назарларыңызға «Жұлдызды шоу» атты өнер байқауын ұсынамыз.
ІІ жүргізуші: Өнер байқауы басталмас бұрын ортамызға әділ қазыларды шақырайық. Бұл сайыста әділ қазылардың дауысымен бірге көрерменнің дауысы да есептелінеді.
І жүргізуші: Біздің халық өнерге мол, бай тегі,
Әнші деп те, биші деп те айт оны.
Әнге сенің қанша икемің бар екен,
Тыңдап алып жалғастырсаң қайтеді, — деп алғашқы ән кезегіне жол береміз.
Қазір «Қазақ елі» әні орындалады. Ән орындаушы оқушы әннің соңғы шумағын тоқтатып көрермендерден жалғастыруын сұрайды. Әннің әуенін, сөзін дұрыс жалғастыруларыңыз керек.
ІІ жүргізуші: Жоқ менің өлең — жырдан өзге алаңым,
Іздеймін сенен терең сөз баламын.
Кейде бір салсаң әуен ыңылдатып,
Көңілдің кетеді ғой қозғап әнін.
І жүргізуші: Қадірменді өнер сүйер қауым! Қазіргі орындалатын әннің бір неше жолын оқымақпын. Сіздер сол әннің атын табуларыңызды сұраймыз.
Есейіп кетсем де,
Мен саған сәбимін.
Көңіліңді көктемде,
Көзіңнен танимын. – ал бұл қандай ән?
Алдарыңызда әні қабыл алыңыздар.
ІІ жүргізуші: Енді біздің тағатсыздана күтіп тұрған сайыскерлеріміздің өнерін тамашалайық.
Дауысың қандай сырлы еді,
Табиғатты тыңдатқан
Көркің қандай нұрлы еді,
Таң шолпанмен астасқан, — деп бірінші сайыскеріміздің орындайтын әнін қабыл алыңыздар.
І жүргізуші: Әндер — әндер! Ұш әуемде,
Ұш көгімде, күллі әлемде,
Көктем келсе гүл боп елге,
Менде бүгін түрленемін, — деп келесі сайыскеріміздің өнерін қабыл алыңыздар.
ІІ жүргізуші: Өнермен терең жүзіп шарықтадың,
Мақсатыңды талаппен анықтадың.
Сан қырлы таза гауһар секілденіп,
Қуантады өзіңді танытқаның, — деп келесі әншіміздің өнерін тамашалайық.
І жүргізуші: Уа, халайық, халайық,
Мұнда назар салайық.
Ата жолын жалғамақ,
Ел дәстүрін сақтамақ,
Ел намысын қорғамақ,
Жігіттер шықсын ортаға.
Бүгін әнші атанбақ.
Келесі сайыскеріміздің өнерін қабыл алыңыздар.
ІІ жүргізуші: Жез таңдай күміс көмей өнерпазым,
Сайысқа баптап қосқан дүлдүліміз.
Балалықтың балдәуренін өткізіп,
Бақыт шаттық қуаныш тілейміз – дей келе келесі сайыскеріміздің өнерін тамашалайық.
І жүргізуші: Жинаған өн бойына өнеріңді,
Тәнтімін, ынтазармын өрендерім.
Бұл сыннан сүрінбестен өте шыққан,
Жарайсың, айналайын сайыскерім, — деп келесі додаға түсуші сайыскердің өнерін бағалайық.
ІІ жүргізуші: Көңілім тағы жырлашы,
Сұңқардай көкке самғашы.
Әсем әнім шырқалса,
Туған жердің арқасы – деп келесі әншімізді ортаға шақырайық.
Осымен біздің ән сайысына қатысушы өнерпаздарымыздың өнері өз мәресіне жетті, келесі бөлім би сайысы.
«Қозғалыссыз өмір жоқ, би сүймейтін бала жоқ» — деп ақындарымыз жырлағандай енді «би сайысын» бастауға рұқсат етіңіздер.
І жүргізуші: Біздің мектептің қыздары өнері асқан,
Билейді мың бұралып бала жастан.
Қайда біздің өнерпаз қыздарымыз?
Ортаға шық тартынбастан – деп бишілеріміздің өнерін тамашалайық
ІІ жүргізуші: Жақсы биде өнеге,
«Сегіз қырлы бір сырлы»
Өнерді үйрен бір – бірлеп,
Биде биле талпынып – келесі бишімізді ортаға шақырамыз.
І жүргізуші: Биім сондай әдемі,
Тілшігім бар тербелген.
Нәзік сазды әуенмен,
Мың бұралып билеймін,- дей келе жас бишілерімізді ортаға шақырайық.
ІІ жүргізуші: Бала, бала, балапан,
Қаймықпада сескенбе.
Ортағашық кәнекей,
Өнеріңді көрсетші – деп өнерпаз бишімізді ортаға шақырамыз.
І жүргізуші: Міне біздің мың бұралған бишілеріміздің де бүгінгі сайысқа арнайы дайындап келген би өнерлері өз мәресіне жетті.
Көрермендер сіздер кімге дауыс бергілеріңіз келсе сол сайыскердің атын алдын ала дайындалған қағазға белгілеп әкеп берулеріңізді өтінеміз.
Енді әділ қазыларымыз сайыскерлеріміздің ұпайының есептерін дайын болғанша сіздердің құрметтеріңізге Батихан Еркегүлдің орындауында «Бір тілек» әні өздеріңізге арналады.
Сән – салтанат жасайық,
Күй сандықты ашайық.
Бұл мереке бұл тойға,
Әннен шашу шашайық, — деп орындауында «Балдәурен» әні қабыл алыңыздар.
ІІ жүргізуші: Кім өнерлі бұл кеште, үміт алда,
Қобалжу бар жүректе күдік барда.
Әділ қазы алқасы атыңды ақта,
Әншілерге арманменен бақыт жолда, — дей келе сөз кезегін әділ қазыларға береміз.
І жүргізуші: Көпшілік құрметіне бөленген өнерпаздарымыз алдағы уақытта көптеген байқаудың жеңімпаздары атанып, орындаушылық шеберлігімен талғампаздығымен үлкен – үлкен табыстарға жете берулеріңізге тілектеспіз дей келе концерттік кешімізді аяқтай отырып «өнер талантты өсіреді» деген ақын сөзінен қуат алып, асыл мұраны сақтап, өркендете берейік дегім келеді. Көңіл бөліп тамашалағандарыңызға көп рахмет!
Сау болыңыздар!
Ақмола облысы, Зеренді ауданы, Ақадыр ауылы.
Малик Армангуль
Арча районы Курса Почмак урта гомуми белем бирү мәктәбе
Интеллектуаль уен
“Көчле звено”
Үткәрүче укытучы: Әхмәдуллина Гөлназ Илфат кызы
башлангыч сыйныфлар укытучысы.
“Көчле звено” интеллектуаль уенын үткәрү программасы.
Максаты:
Укучыларда өстәмә белем алуга кызыксыну һәм омтылыш тәрбияләү.
Яңа форма интеллектуаль уен аша баланың белем сәләтен үстерү, белем дәрәҗәләрен күтәрү.
Белем һәм күнекмәләрне тикшерүнең көн тәлапләренә туры килерлек яңа формаларын куллануны тормышка ашыру.
Җиһазлау.
Уен өчен кирәкле җиһазлар : “Көчле звено” дип язылган язу, шарлар, трибуна, укучыларда эмблемалар, алларында исемнәре язылган табличкалар.
Уен барышы.
Хәерле көн, кадерле балалар. Бездә бүген зур бәйрәм. Көчледән көчле кем көчле булуын сынау, ярышу бәйгесе.
Тормыш һич тукталып тормый. Үсә, үзгәрә, бик күп яңалыклар алып килә. Телевизор экраннарында яңадан яңа тапшырулар барлыкка килә. Әлбәттә, без дә тукталып тормыйбыз. Телевизор экраннарында бара торган төрле уеннарны карыйбыз. Үзебез дә кайбер сорауларга җавап бирергә тырышабыз.
Менә бүген без “Слабое звено”уенына охшаган “Көчле звено” уенын уйнарбыз.
Уенның шартлары түбәндәгеләр.
1.Уенда 8 укучы катнаша, 6 турдан һәм финалчылар ярышыннан тора.
2.Һәр уйнаучыга чираттан сораулар бирелә.Сорауларга җавапны әзерләү өчен вакыт бирелми.Сорау әйтелеп беткәч тә,җавапны бирергә тиеш буласыз.
3.Һәр турның ахырында бер кеше,ягъни көчсез звено уеннан төшеп кала.
4.Команда иң начар уенчы дип исәпләнгән укучыны уеннан чыгара, ни өчен чыгаруын дәлилли.
5.Уенан чыгарылган катнашучы үзенең һәм башкаларның ничек уйнавы турында фикерен әйтеп чыгып китә.
1 тур.Әкиятләр илендә.
1.”Алтын балык турында әкиятнең”авторы (А.С.Пушкин)
2.Серле лампасы булган әкият герое(Аладдин)
3.Пятачокның дусты булган аю исеме(Винни Пух)
4. “Су анасы”әкиятенең авторы (Г.Тукай)
5.Микки Маусның дус кызы (Минни)
6. “Снежная королева “әкиятен кем язган.(Андерсен)
7. Кәҗә белән Сарыкның капчыгындагы әйбер.(бүре башы)
8.. Былтыр исемле егет — кайсы әкият герое?(Шүрәле)
1. Эт белән тычкан арасындагы шалкан тартырга булышучы.(песи)
2.Нинди уңган кызга фея ярдәм иткән? (Көлсылу).
3.Бу кечкенә кызга карлыгач ярдәм иткән? (Дюймовочка).
4.Кайсы әкият герое балаларны, кошларны һәм җәнлекләрне дәвалый?(Айболит).
5.Аюны хәйләләп урманнан өенә алып кайттырган кызның исеме? (Маша).
6.Әкияттә барлык савыт-сабалар кемнән качканнар? (Федорадан).
7.Италиядә туган суган – малай гына түгел, ә ышанычлы, тугры дус та?(Чиполлино).
8.Озын борынлы малайны агачтан кем ясаган? (Карло исемле әти).
1.Соры бүре кемгә хезмәт иткән? (Иван-царевичка).
2.Малышның түбәдә яшәүче дустының исеме ничек? (Карлсон).
3.Кайсы герой камырдан ясалган? (Йомры икмәк).
4. Бакчада үскән геройның исемен әйтегез? (Шалкан).
5. Кем аяк киемен бик яраткан, исемен дә шулай кушканнар? (Кот в сапогах).
6.Кайсы геройның исемендә баш киеме бар? (Кызыл Калфак).
7.Нинди соры төстәге герой балаларны кыерсыткан? (Бүре).
8.Әкиятләрдәге хәйләкәр хайван (Төлке)
1.Ул себеркегә атланып оча(Убырлы карчык)
2.”Сертотмас үрдәк “әкиятне кем язган?(А.Алиш)
3.Бу юллар кайсы әкияттән: : «Тиен бик ачуланган да әйткән:-Алайса, син гомер буе киндер сугып кына тор, дигән… »(Өч кыз)
4.“Фиксиклар”мультфильмындагы малайның исеме ничек ? (Дим Димыч)
5.Буратиноның зәңгәр чәчле дус кызының исеме?(Мальвина)
6.Айда туган мультфильм герое(Лунтик)
7.Тылсымлы чуртан балыгы кемгә ярдәм иткән(Емеля)
8.”Русалочка” әкиятнең авторы(Андерсен)
2 тур.Татар теле.
1.Татар алфавитында ничә хәреф бар?(39)
2.Сүзнең мәгънәсен аңлата һәм мәгънәле башка кисәкләргә бүленми торган кисәк(тамыр)
3.Предметны белдерә торган сүз төркеме(исем)
4.Предметның эшен-хәрәкәтен белдерә торган сүз төркеме(фигыль)
5.Предметның билгесен белдерә торган сүз төркеме(сыйфат)
6.Матур сүзенә капма-каршы мәгънәле сүз(ямьсез)
7.Зур сүзенең синонимы(олы,дәү)
1.”Туган тел”шигырен кем язган?(Тукай)
2.Балык та,шәһәр дә исеме(Алабуга)
3.Библиотека сүзенең татарчасы(китапханә)
4.Татарстанның президенты(Р.Миннеханов)
5.Дәвам итеп бетерегез: “Кем эшләми,…(шул ашамый)
6.Ислемай сүзенең русчасы(духи)
7.Ак сүзенең антонимы(кара)
1. Хәреф танырга өйрәтүче китап? (әлифба )
2.Татар хатын-кызларының милли баш киеме. (Калфак)
3. Татар халкының милли аяк киеме. (Читек)
4.Кайсы шәһәрдә аш пешереп була? (Казан)
5.Нинди ике нота бакчада үсә? (фасоль)
6.Бер хәрефле нинди сүз беләсез? (ю)
7.Алма дисәң дә алалар,
нәрсә соң ул, балалар? (алма)
Җанатарлар өчен
1. Су коена инештә;
Оча алса да, җирдә йөри,
Ите яхшы бәлешкә. (Үрдәк)
2. Көлтә-көлтә койрыгым
Селки-селки барамын.
Кетәкләргә кереп, мин
Тавык-чеби аламын. (Төлке)
3. Җәен соры, кышын ак
Шул ни булыр, әйтеп бак? (Куян)
4. Сорыдыр төсе,
Үткендер теше.
Урманда йөри,
Бозаулар эзли. (Бүре)
5. Сакаллы килеш туа,
Берәү дә гаҗәпләнми. (Кәҗә)
6. Мыеклы, сакалы юк,
Туны бар, чапаны юк,
Сыйпый аны һәммәсе,
Шуны ярата… (мәче)
Бер кисмәктә мең егет.(Кыяр)
7. Кызыл кызы җир эчендә,
Чәчләре җир өстендә.(Кишер)
8 Эсселәгән саен,
Кат-кат тун кия.(Кәбестә)
9. Үзе кып-кызыл,
Күлмәге ям-яшел.(Карбыз)
10 .Чәчәге агачында,
Алмасы тамырында.(Бәрәңге)
11. Түгәрәк кенә кызыл йорт,
Эче тулы корт.(Помидор)
12. Гөлдер-гөлдер гөл итекле,
Гөлкәй кызыл читекле.(Күгәрчен)
13.Җәй такылдый бу чүкеч,
Кыш такылдый бу чүкеч.
Ничек чыдый бу чүкеч?(Тукран)
14.Сакаллы килеш туа, берәү дә гаҗәпләнми.(Кәҗә)
15. Тимерче дә түгел,
Балта остасы да түгел,
Үзе авылда беренче эшче.(Ат)
16. Үлән ашый, май ташый.(Сыер)
17. Ашата, туендыра,
Җылыта, киендерә,
Кешене сөендерә.(Сарык)
3 тур.Математика
1. Кушу гамәле нәтиҗәсе ничек атала? (Сумма)
2. Иң кечкенә икеурынлы саны әйтегез (10)
3. Җиде сигезең ничә? (56)
4. Бер сәгатьтә ничә минут? (60)
5. Алу гамәленең нәтиҗәсе ничек атала? (Аерма)
6. Әтәч бер аягында басып торганда 3 кг. Ике аягында басып торганда ул ничә кг? (3 кг)
1. Кисемтәләрне нәрсә белән үлчиләр? (Линейка)
2.. Нәрсә авыррак: 1 кг мамыкмы, 1 кг тимерме? (Бертөрле)
3. Өстәлдә ике шәм янып тора иде. Берсе сүнде, ничәсе калган? (Берсе, калганнары янып бетте)
4. Иң кечкенә натураль сан (1)
5. 1 кг да ничә грамм? (1000)
6. Иң кечкенә өчурынлы сан (100)
1. Иң зур ике урынлы сан (99)
2. Тапкырлау нәтиҗәсе (Тапкырчыгыш)
3. Барлык яклары тигез булган турыпочмаклык (Квадрат)
4. Малай велосипедта шәһәргә бара. Аңа каршысына 6 колхозчы утырган машина очрады. Һәр колхозчының 2 шәр тавыгы бар. Шәһәргә ничә кеше бара? (1 малай)
5. Миллион язылышында ничә нуль? (6)
6. Нинди сан җөп дип атала? (2 гә калдыксыз бүленә торган сан)
4 тур.Әйләнә-тирә дөнья.
1. Нинди агач яфрагын коймый? ( чыршы)
2.Чыршының яфрагын ничек диләр? (ылыс)
3.Бер елда ничә ай? (12)
4.Тавыкның баласы? (чеби)
5.Агачлар кайчан яфрак коя? (көз)
1.Кар кайчан ява? (кыш)
2.Бер сүз б-н әйт: имән, каен, юкә.. (агачлар)
3.Агачлар кайчан яфрак яра? (яз)
4. Аю кыш көне нишли? (йоклый)
5.Елга кайчан ката? (кыш)
1.Яздан соң килә… (җәй)
2.Ябалак көндез күрәме? ( юк)
3.Этнең аягы ничәү? (4)
4.Озын буенлы җәнлек? (жираф)
5.Карны җебетсәң нишли? (суга әйләнә)
1. Урман табибы? (тукран)
2.Кайсы җәнлек баласын сумкада йөртә? (көнгерә)
3.Светофорның ничә “күзе”? (3)
4.Иң кире хайван? (ишәк)
5.Маймыл ярата торган җимеш(банан)
5 тур.Русский язык.
1. Сколько букв в русском алфавите? (33)
2. Сколько согласных букв? (21)
3.Как называется часть речи, обозначающая действие предмета? (глагол)
4. Как называется главный член предложения, отвечающий на вопрос «кто?» или «что?» (подлежащее)
1. Из чего складываются предложения?(из слов)
2.. Звуки видят или слышат?(слышат)
3. В каком слове сорок гласных? (сорока)
4. Попробуйте закончить пословицу.Поспешишь, … (людей насмешишь).
1. Если в предложении о чем-либо спрашивается, какой тогда нужен знак препинания на конце такого предложения?(вопросительный знак)
2. Сколько слогов в слове «ягода»?(3)
3.Подбери к слову белый антоним(черный)
4.Подбери к слову большой синоним (огромный)
Игра с болельщиками «Доскажи словечко».
1. Жеребенок с каждым днем
Подрастал и стал … (конем)
2. Кто альбом раскрасит наш?
Ну, конечно, … (карандаш)
3. Кругла, рассыпчата, бела
На стол с полей пришла.
Ты посоли ее немножко,
Ведь правда вкусная … (картошка)
4. Что за скрип, что за хруст?
Это что еще за куст?
Как же быть, без хруста,
Если я … (капуста)
5. Мчусь как пуля я вперед,
Лишь поскрипывает лед.
Да мелькают огоньки!
Кто несет меня? … (коньки)
6.. По дороге наша Машенька идет,
За веревочку козу она ведет
А прохожие глядят во все глаза
Очень длинная у девочки … (коса)
7. В яме спит зимою длинной
Но чуть солнце станет греть,
В путь за медом и малиной Отправляется … (медведь)
8. В черном поле заяц белый.
Прыгал, прыгал, петли делал.
След за ним был тоже бел
Кто ж этот заяц … (мел)
9. В подполье, в каморке
Живет она в норке.
Серая малышка
Кто же это? … (мышка)
6 тур.Табышмаклар.
1. Кич булганда күренер,
Таң булдымы − күмелер.
(Йолдыз)
2. Ишектән керер, түргә менеп утырыр.
(Суык)
3.Ипи түгел, су түгел,
Авыр түгел, аз түгел,
Ансыз яшәү мөмкин түгел.
(Һава)
1.Сыр-сыр сыры бар,
Алты төрле нуры бар,
Җиде кат күккә юлы бар.
(Салават күпере)
2. Котыра да үкерә,
Бөтен җирне тутыра.
(Буран)
3. Яз килсә − киенә,
Көз килсә − чишенә.
(Агач)
1. Язын дөньяга килә,
Көзен саргаеп үлә.
(Яфрак)
2.Кыйнамый, сукмый, үзе елата.
(Кычыткан)
3. Олысы да, кечесе дә эшләпә кигән.
(Гөмбә)
Финалчылар ярышы.
1.Җирнең уртасында нәрсә бар.(и хәрефе)
2.Дәрес башында нәрсә ишетәбез(д хәрефе)
3.Акчасыз керәсең,хәзинә алып чыгасың.(мәктәп)
4.Нәрсә өстән аска таба үсә?(сакал)
5.Канаты булса да,оча алмаучы кош(пингвин)
6.Иң кечкенә кош(колибри)
7.”Эшкә өндәү”шигыренең авторы(Г.Тукай)
8.Г.Тукайның нинди шигырендә Кояш,Сандугач,Алмагач Баланы уйнарга чакыра?(Эш беткәч,уйнарга ярый)
9.Цирк сәхнәсе ничек атала?(арена)
10.Чәнечкеле чәчәк(роза)
Өстәмә сорау.
Сырлы,сырлы,сырлы ул
Безнең белән җырлый ул.
Биетә дә ,җырлата
Күңелле ул,моңлы ул.(гармун)